zondag, maart 27, 2011

De handelaren in stralingsangst grijpen hun kans.

De ’nucleaire catastrofe’ van Fukushima speelt de vijanden van kernenergie behoorlijk in de kaart. In vele landen is opnieuw een felle discussie ontstaan tussen voor- en tegenstanders, opgejut door de bepaald niet objectieve massamedia.

Voorop in dit proces loopt Duitsland, waar de beide publieke zenders dagelijks urenlange extra uitzendingen aan de gebeurtenissen rond de kerncentrale wijdden, van commentaar voorzien door ‘deskundigen’ die zonder uitzondering uit de hoek van de kernenergiehaters afkomstig waren. Bij voorbaat werd ervan uitgegaan dat de Japanse regering loog over het stralingsgevaar en haar burgers aan onverantwoorde risico’s blootstelde. Laffe politici van de regeringspartijen, beducht voor een zeperd bij de eerstkomende deelstaatverkiezingen, haastten zich achterop de stront(ium)kar te springen en eisten de heroverweging van het besluit de looptijd van oudere kernreactoren te verlengen. Angela Merkel ontdeed zich bliksemsnel van haar ruggengraat. Veel heeft het niet geholpen.

Meer dan 60 procent van de Duitsers is bang voor kernenergie. Zoals ze vroeger blind het spoor van Hitler volgden, zo draven ze nu als kippen zonder kop achter de ultralinkse klimaat- en atoomhysterici aan. Er is overigens een probaat middel tegen dit soort idealistische verdwazing. Verplicht alle Duitsers schriftelijk te verklaren of ze pro of contra kernenergie zijn. De tegenstanders moeten dan voortaan uitsluitend zonne-, water- en windenergie geleverd krijgen tegen de werkelijke (ongesubsidieerde) kostprijs en de voorstanders mogen naar hartenlust goedkope atoomstroom verspillen. Eens kijken wat er dan van de groene principes overblijft.

Ook in Nederland hebben de media zich niet onbetuigd gelaten. Bij Pauw en Witteman mocht avond aan avond kernfysicus (tevens PvdA-kamerlid en voormalig Greenpeace-activist) Diederik Samson de ontwikkelingen duiden (wat hij overigens aanmerkelijk genuanceerder deed dan zijn Duitse collega’s). RTL haalde correspondent Jaap van Deurzen vanwege het stralingsgevaar spoorslags terug naar Nederland en stuurde hem voor controle naar het Energieonderzoek Centrum Nederland in Petten. Daar bleek dat hij maar liefst twee keer de hoeveelheid straling had ondergaan die normaal is bij een trans-Atlantische vlucht. [Zo gevaarlijk was het dus in het rampgebied. Hij mag blij zijn dat hij het er levend van afgebracht heeft en het mag bovendien een wonder heten dat frequent flyers niet bij bosjes omvallen, om van piloten en stewardessen nog maar niet te spreken.] Dit bewijst maar weer eens dat zelfs normaliter nuchtere mensen het laatste greintje gezond verstand verliezen als het om de gevaren van kernenergie gaat.

Iedere (natuur)ramp is een ‘gratis masterclass’ over de risico’s waar mensen aan blootgesteld zijn. In dit licht bezien is er ook niets op tegen om met de in Fukushima opgedane nieuwe inzichten de veiligheid van de Europese kerncentrales nog eens grondig te controleren. Maar wat leren de ongevallen in Fukushima en andere kerncentrales ons nu eigenlijk?

Er was in Fukushima sprake van een buitengewoon ongelukkige samenloop van omstandigheden: het betrof (1) een hoogbejaarde kerncentrale, die (2) op de slechtst mogelijke plaats was gelegen, die (3) getroffen werd door twee zeldzame natuurrampen (een aardbeving van 8,9 op de Schaal van Richter –nog nooit voorgekomen in Japan- en een tsunami met golven van 14 meter hoogte) en die (4) werd beheerd door een bedrijf (TEPCO) dat winst boven veiligheid stelt. De kerncentrale werd tijdens de aardbeving automatisch uitgeschakeld en heeft de schokgolven goed doorstaan. Het was de tsunami die de genadeklap gaf. Als de kerncentrale tien kilometer verder het binnenland in gelegen had, was er niets aan de hand geweest. Nieuwere reactoren zijn veel beter tegen de grillen van de natuur beschermd en men kan er een Boeing op laten neerstorten zonder dat het stralingsgevaar oplevert.

Een dergelijke opeenstapeling van tegenslagen is zeer zeldzaam en bovendien zijn de gevolgen van deze ‘atoomramp’ tot nu toe zeer beperkt. De tsunami heeft volgens de laatste schattingen aan meer dan 20.000 mensen het leven gekost, de teloorgang van de centrale van Fukushima tot op heden aan niemand. Van besmetting van de omgeving is er, ondanks alle onheilstijdingen van paniekzaaiers, nauwelijks sprake. Als in de toekomst alle bestrijders van de ramp aan de gevolgen van stralingsbesmetting zouden overlijden, is er sprake van minder dan 200 doden (elk slachtoffer is er een teveel natuurlijk).

In het kleine Nederland vallen er ieder jaar minstens driemaal zoveel doden in het verkeer. Toch rept niemand over een ‘verkeerscatastrofe’ en bestaat er niet de minste behoefte om het gebruik van motorvoertuigen voortaan te verbieden. Nederlanders achten de risico’s van het verkeer alleszins aanvaardbaar. In China sterven elk jaar duizenden mijnwerkers bij ongelukken. Vele duizenden meer creperen aan silicose. Het aantal slachtoffers van de luchtvervuiling door het stoken van kolen (roet en smog) loopt in de honderdduizenden per jaar. Toch piekert men er niet over de kolenmijnen te sluiten.

Over de gehele wereld draaien al decennialang honderden kerncentrales. In al die tijd zijn er slechts drie serieuze ongelukken gebeurd, in Harrisburg, Tsjernobyl en Fukushima. In Harrisburg kwam een aanzienlijke hoeveelheid radioactief gas in de atmosfeer, maar er kon geen enkel nadelig gevolg voor de omwonenden worden aangetoond, ondanks 18 jaar van intensief onderzoek.

Tsjernobyl was een unicum: een nucleaire catastrofe kan zich in deze vorm nooit meer voordoen. Door een opeenvolging van menselijke fouten ontplofte een in vol bedrijf zijnde stokoude reactor en deze spuwde naar alle kanten brokken zwaar radioactief grafiet uit -het ergst denkbare scenario. Het gevolg was dat er een radioactieve wolk Europa in dreef, de omgeving van de reactor in een straal van 30 kilometer ‘onbewoonbaar’ werd (dieren gedijen er echter uitstekend en er worden alweer volop uitstapjes naar de reactor georganiseerd), zodat 100.000 omwonenden moesten verhuizen. Van de first responders stierven er 31 binnen drie maanden na de ramp, waarvan 28 aan Acute Radiation Sickness. Hoeveel mensen in totaal aan de gevolgen van radioactieve besmetting zijn overleden is echter moeilijk na te gaan omdat (a) vele vormen van kanker een incubatietijd van tientallen jaren hebben, (b) een op de drie mensen ook zonder blootstelling aan straling uiteindelijk kanker krijgt, vooral op latere leeftijd, en (c) in dezelfde periode de Sovjet Unie uit elkaar spatte en door toegenomen stress, misdaad en alcoholmisbruik het sterftecijfer so wie so omhoog schoot. De WHO schat het uiteindelijke aantal doden op minder dan 10.000. Doemdenkers proberen ons nog altijd te laten geloven dat het er veel meer geweest zijn. Natuurlijk was de materiële schade gigantisch, maar dat is ook het geval bij een brand in een olieraffinaderij.

De risico’s van de opwekking van kernenergie zijn dus beperkt (en andere vormen van energie brengen ook gevaren met zich mee), terwijl kerncentrales vele voordelen bieden. Ze leveren goedkope elektriciteit, de voorraad grondstoffen is voldoende voor honderden jaren stroomopwekking, landen zijn voor hun energievoorziening minder afhankelijk van olie- en gasrijke schurkenstaten en de CO2-uitstoot is uiterst gering (wat klimaathysterici zou moeten aanspreken, maar die vervuilen liever de horizon met peperdure windmolens). Alle reden dus om dapper voort te gaan met de productie van atoomstroom. Wel zou men een aantal maatregelen moeten treffen die kerncentrales nog betrouwbaarder maken.

Particuliere bedrijven nemen het met de veiligheidsmaatregelen vaak niet zo nauw als dat ten koste van de winst gaat (wat door BP recentelijk weer overtuigend is bewezen). Kerncentrales moeten dus óf door de overheid worden beheerd, óf voortdurend scherp worden gecontroleerd. Ik kan me bijvoorbeeld voorstellen dat studenten kernfysica tijdens hun (verplichte) stage in een kerncentrale een forse bonus krijgen (genoeg om in één klap hun studieschulden af te lossen en door het bedrijf te betalen) voor iedere overtreding van de veiligheidsvoorschriften die ze constateren. Centrales die systematisch de veiligheidsregels aan hun laars lappen moeten tegen een minimumvergoeding worden onteigend door de overheid. Kernreactoren zijn tegenwoordig vrijwel immuun voor terroristische aanvallen van buitenaf, maar dat geldt niet voor sabotage van binnenuit. Het is dus af te raden om moslims en (voormalige) linkse activisten in een kerncentrale te laten werken. Better safe than sorry.

De reacties op de gebeurtenissen in Fukushima tonen maar weer eens aan wat een rare wezens mensen toch zijn. Terwijl ze volledig van de kook raken door wat probleempjes bij een kerncentrale, halen ze hun schouders op voor de echte risico’s waaraan ze zijn blootgesteld. Het is 80% kans dat er binnen afzienbare tijd in San Francisco een zware aardbeving zal plaatsvinden, die aan tienduizenden, zo niet honderdduizenden, het leven kan kosten. Toch blijft de stad tegen de klippen op groeien. Het is hoogst waarschijnlijk dat vroeg of laat de Vesuvius zal uitbarsten en een geweldige chaos zal aanrichten in het dichtbevolkte gebied rond de Baai van Napels. Toch verhuist niemand om die reden naar veiliger oorden.

Tegenstanders van kernenergie hameren op het feit dat er ondanks alle veiligheidsmaatregelen oncontroleerbare ‘restrisico’s’ blijven. Mensen zijn echter best bereid met risico’s te leven als daar voldoende voordelen tegenoverstaan (omwonenden van kerncentrales zouden bijvoorbeeld gratis atoomstroom kunnen krijgen) -alleen is velen door de ‘handelaren in stralingsangst’ een atoomfobie aangepraat. Het is de plicht van regeringen om ervoor te zorgen dat er niet nog meer voedsel wordt gegeven aan een dergelijke uitbraak van massahysterie –een taak waarbij Merkel en consorten jammerlijk gefaald hebben.

In Nederland komen nauwelijks lichte en in het geheel geen zware aardbevingen voor, want het ligt niet op een breuklijn. De kans op een tsunami is nihil en de schade die een eventuele overstroming aan kan richten is in vergelijking zeer beperkt. Wat mij betreft mogen er dus best nog wat kerncentrales bijgebouwd worden in Nederland. Helaas laten te veel Nederlanders zich angst aanpraten.

Dit artikel is ook te vinden op de website Het Vrije Volk.