De lessen van het
bloedbad in Alphen a/d Rijn. (Oorspronkelijke publicatie 13-7-2011.)
Tijdens de persconferentie over de resultaten van het
onderzoek naar de schietpartij van 9 april 2011 in winkelcentrum De Ridderhof
in Alphen a/d Rijn, waarbij 6 mensen om het leven kwamen en 16 (deels zwaar)
gewond werden, kwamen onthutsende feiten aan het licht. Dader Tristan van der Vlis was een paranoïde
schizofreen met zelfmoordneigingen, een onbedwingbaar verlangen God te straffen
door ‘zijn schepselen pijn te doen’ en een fascinatie voor spree killers. Zo iemand had nooit en te nimmer een wapenvergunning
mogen krijgen, dat zal zelfs de grootste schiettuigfetishist toegeven.
In 2005 was Tristan door de politie al eens een
wapenvergunning (waar hij als lid van een schietvereniging in principe recht op
had) geweigerd vanwege een incident met een luchtbuks. Toen hij in 2008 voor de
tweede maal een vergunning aanvroeg, was deze overtreding echter verjaard. Ook
toen beschikte de politie echter over informatie (nl. zijn gedwongen opname in
een gesloten psychiatrische inrichting in 2006) die ertoe had moeten leiden dat
hem de gevraagde vergunning opnieuw ontzegd was. Die informatie was echter niet
doorgegeven aan de beoordelaar, was door hem over het hoofd gezien, of was door
hem niet op waarde geschat. Een menselijke fout dus. Kan gebeuren, zou je
denken.
Het schokkende is echter dat de politie alleen bij toeval
over deze informatie beschikte. Psychiatrische instellingen zijn niet verplicht
gedwongen opnames aan de politie te melden en doen dat, met verwijzing naar het
medische beroepsgeheim, dus niet –ook al vertoont de patiënt het typische
profiel van een spree killer. Alleen
als de hulp van de politie wordt ingeroepen om een onwillige patiënt bij een
instelling af te leveren, zoals in het geval van Tristan van der Vlis, is deze
op de hoogte. Er lopen honderden paranoïde, schizofrene, suïcidale en/of door bloedbaden
geobsedeerde frustraten rond waar de politie niets van weet.
Nu kan men natuurlijk de regels aanscherpen. De onderzoekers
deden al een suggestie in deze richting tijdens de persconferentie. Zo kan de
overheid behandelaars verplichten informatie over gedwongen opnames aan de
politie door te geven (de KNMG is hier natuurlijk tegen), of kan men een
register aanleggen van mensen die wegens psychische stoornissen geen
wapenvergunning mogen krijgen, dat door de politie in geval van een aanvrage
geraadpleegd kan worden. Ook kan men wapenhandelaren verplichten de aanschaf
van meerdere wapens tegelijk, ongewone hoeveelheden munitie, of kogelvrije
vesten (die in geen enkele schietvereniging nodig zijn) te melden. Maar regels
kunnen ontdoken worden en er zullen altijd mensen zijn die fouten maken.
Jaarlijks komen honderden ongelukkigen om in het verkeer.
Onbelemmerde mobiliteit wordt in onze samenleving echter gezien als een groot
goed, zodat we deze slachtoffers ‘voor lief nemen’. Deze overweging geldt
echter niet voor het bezit van vuurwapens. Schiet- en jachtverenigingen dienen
geen enkel maatschappelijk nut. Zielige mannetjes die hun ego willen opkrikken
door wild om zich heen te paffen zoeken maar een andere hobby. [Kooivechten
lijkt me wel wat, dan loopt alleen hun eigen soort risico.] Ik kan het dan ook
niet vaak genoeg zeggen: schietverenigingen, de plezierjacht (ook die van de koninklijke
familie) en iedere andere vorm van legaal vuurwapenbezit door particulieren
moeten worden verboden.
Hopelijk zullen er als gevolg van deze zaak koppen gaan
rollen. Ik vind niet dat de baas van de Alphense politie zijn kop op het
hakblok moet leggen vanwege het tekortschieten van een ondergeschikte (zoals
door sommigen wordt geëist), zolang de fout tenminste niet het gevolg is van een rammelende
organisatie of overbelasting. Als de betreffende beoordelaar cruciale
informatie over het hoofd heeft gezien, dan moet hij bestraft worden. Erger is
echter het spectaculaire falen van de ‘hulpverleners’. Verscheidene van hen
waren op de hoogte van de psychische problemen van Tristan en van het feit dat
hij vuurwapens wilde aanschaffen (daarvan was de GGZ Rivierduinen door de
ouders zelf op de hoogte gesteld) Toch is er niet ingegrepen, een grof
schandaal. Ontslag op staande voet wegens verregaande incompetentie is wel het
minste dat er dient te gebeuren.
Het falen van de psycheuten* die Tristan van der Vlis
‘behandeld’ hebben is symptomatisch voor het disfunctioneren van de hele
beroepsgroep. Hulpverleners zijn zo gefocust op de belangen van de ‘cliënt’ dat
ze de risico’s voor de samenleving compleet negeren, of van mening zijn dat
burgers deze gevaren maar moeten accepteren omdat men psychopaten en criminelen
nu eenmaal niet levenslang op kan sluiten. Het beschermen van onschuldigen zou
echter niet alleen voor de politie, maar ook voor psychotherapeuten de eerste
prioriteit dienen te zijn. Schieten ze hierin stelselmatig te kort, dan kan men
de professie maar beter opdoeken. Als een objectieve analyse van de gevaren die
wandelende tijdbommen als Tristan van der Vlis opleveren ertoe leidt dat ze de
rest van hun leven in een gesloten inrichting door moeten brengen, heb ik daar
niet het minste probleem mee.
* Psycheut is mijn term voor iemand die in de waan verkeert
een psychoot te kunnen genezen -en die dus bijna even gek is als zijn patiënt. Helaas
valt het gros van de redders in psychische nood onder deze definitie.
